Güvenilir gıda; birincil üretim aşamasından başlayarak çiftlikten sofraya, tüketiciye ulaşana kadar geçen sürede fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskleri taşımayan gıdadır. Güvenilir olmayan gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme piyasaya arz edilemez. İnsan sağlığı için tehlike oluşturan ve tüketime uygun olmayan gıda, güvenilir olmayan gıda kabul edilmektedir. Gıda üreticileri, pazara sundukları ürünlerin güvenilirliğini garanti etmelerinin, bir halk sağlığı görevi olduğunun bilincinde olmalıdırlar.
Kalıntı; hayvansal kökenli, birincil ürünlere geçen ve halk sağlığına zararlı olabilecek farmakolojik tesire sahip maddelerin, onların metabolitlerinin veya diğer maddelerin kalıntısına denir. Kullanımına izin verilmeyen bir maddenin varlığı, izin verilen bir maddenin kalıntısının izin verilen seviyeyi aşmasının tespiti ya da bu ürünlerin üretime alınması ve işlenmesi suretiyle piyasaya arzı yasa ihlalidir.
Gıda ve ürünlerinin küreselleşmesi, gıda
güvenliğinin sıkı kontrolünün sağlanmasının daha önce hiç olmadığı kadar
gerekli olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Canlı hayvan ve hayvansal ürünlerde gıda
güvenliğinin sağlanabilmesi için insan sağlığına zararlı olabilecek belirli
maddeler ve bunların varlığının araştırılması gerekmektedir. Bu kapsamda Tarım
ve Orman Bakanlığı tarafından kalıntı izleme planları hazırlanmakta ve uygulanmaktadır.
Kalıntı izleme planları, gıda değeri olan canlı hayvan ve hayvansal birincil
gıdalarda gıda güvenilirliğinin sağlanmasına yönelik olarak yıllık bazda
yürütülen izleme ve denetim programlarıdır. Türkiye’de ilk olarak 1998 yılında
yetiştiricilik yolu ile elde edilen su ürünlerinde kalıntı izleme planları
uygulanmaya başlanmıştır. Kanatlı hayvan etleri ile kırmızı eti, su ürünleri
yetiştiricilik ürünlerini, çiğ süt, yumurta ve balı kapsayan Ulusal Kalıntı
İzleme Planıyla; yasaklı ve izinli veteriner tıp ürünleri, ağır metal,
pestisit, mikotoksin, boya ve naftalin kalıntıları araştırılmaktadır.
Numuneler; çiftliklerden, birincil ürün / paketleme tesislerinden, canlı hayvanlardan, hayvansal
ürünlerden alınmaktadır. Uygunsuzluk durumunda 5996 sayılı Kanun ve
ilgili mevzuat kapsamında idari yaptırım (idari para cezası, ürün
toplatma, savcılığa suç duyurusu vb.) uygulanmaktadır. Kalıntı izleme;
Ülkemizde Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler İle
Bunların Kalıntılarının İzlenmesi İçin Alınacak Önlemlere Dair
Yönetmelik ve Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünlerde Kalıntı İzleme
Genelgesinde belirtilen kurallara göre yıllık olarak hazırlanan ulusal
kalıntı izleme planı çerçevesinde yürütülmektedir.
2008-2017 yılları arasında İl Müdürlüğümüzce 864
adet kalıntı izleme amaçlı ürün numunesi alınmıştır. 2018 Yılı Ulusal Kalıntı
İzleme Planı kapsamında ise İlimiz genelinde;
başta bal olmak üzere, kırmızı
et, kanatlı eti, balık, çiğ süt ve yumurtadan toplam 155 adet numune alınarak
bakanlıkça belirlenen yetkili laboratuvarlara gönderilerek analizleri
yaptırılmıştır. Laboratuvar sonuçlarına
göre uygunsuzluk tespit edilmemiştir.
Bitkisel ve hayvansal
üretimde, etiketsiz ve ruhsatsız ilaç ve kimyasalların kullanılması ve
bulundurulması yasaktır. Birincil üretim yapanlar, perakende işyerleri ile
gıda ve yem işletmecileri, kendi kontrolleri altındaki faaliyet alanı ile
ilgili Tarım ve Orman Bakanlığınca belirlenen genel ve özel hijyen esaslarına
uymak zorundadır.